Wereldlichtjesdag

Ieder jaar op de 2e zondag in december is er sinds 1997 Wereldlichtjesdag.
Wereldwijd komen mensen bij elkaar om overleden kinderen te herdenken en steken zij om 19.00 uur een kaarsje aan.
Door de verschillende tijdzones in de wereld ontstaat hierdoor een golf van licht, zodat de wereld een beetje lichter wordt voor de mensen die hun kind hebben verloren, in welke periode van de zwangerschap dan ook, en daarbij mogen beseffen dat zij niet alleen zijn met hun verdriet.
Een dag waarop stil gestaan wordt bij alle overleden kinderen.

Als je hier klikt zie je de locaties waar herdenkingen georganiseerd worden.
Maar ook een kaars of lichtje voor het raam of op een plek die voor jou bijzonder is is een mogelijkheid om stil te staan bij deze dag, bij het overlijden van een kind.

In gebruikname gedenkbomen

Na 35 jaar heeft stilgeboren Anne een plekje:
‘Ze mag er eindelijk zijn’

Op drie begraafplaatsen in Neder-Betuwe staan sinds kort gedenkbomen voor ‘stil geborenen’. Zaterdag werd de eerste in gebruik genomen tijdens een bijzondere bijeenkomst in de vroege ochtend op het kerkhof van Dodewaard.

Enkele tientallen betrokkenen vormen een kring rond een kunstobject van cortenstaal in de vorm van een boom. Het object is een van de drie gedenkbomen die onlangs op begraafplaatsen in Ochten, Opheusden en Dodewaard zijn geplaatst. Aan de takken kunnen metalen blaadjes met inscriptie worden bevestigd ter nagedachtenis aan vroeg (stil) geboren kinderen.

Margreet en Herman Willemsen zijn de eersten die zo’n metalen blaadje aan de boom bevestigen. De ceremonie is eenvoudig, maar ontroert veel omstanders. Het stemmige fluitspel van Corine Drost draagt daar ongetwijfeld aan bij. Het blaadje dat wordt vastgeschroefd draagt de tekst ‘Anne, 8-7-1987′.

Als na afloop de meeste gasten aan de koffie zitten in afscheidshuis De Betuwe, vertelt het koppel op de plek van het boommonument over de miskraam van destijds, over het aanhoudende verdriet in de jaren erna en over de betekenis van het ritueel van vandaag.
Ons dochtertje kreeg eindelijk een naam. Toen ze werd ingeschre­ven als Anne rolden de tranen over mijn wangen.

Verlangen ruw verstoord

,,Na een zwangerschap van 11 weken werd ons dochtertje ‘stil geboren’”, begint moeder Margreet haar verhaal. ,,Ze was ons tweede kind. Vol verwachting keken we uit naar haar komst, maar ons verlangen werd ruw verstoord. De huisarts nam haar mee, want waar moest ze anders naartoe?”

Het gevoel van leegte en gemis duurde ruim drie decennia. Soms was het hevig, dan weer milder. Maar begin 2019 laaide het op. ,,Dat had te maken met de mogelijkheid die voor het eerst werd geboden om met terugwerkende kracht levenloos geboren kinderen in de Basis Registratie Personen van de gemeente te registreren”, vertelt echtgenoot Herman die werkt als toezichthouder Bouw- en Woningtoezicht bij de gemeente Gorinchem.

Margreet: ,,Ons dochtertje kreeg eindelijk een naam. Toen ze werd ingeschreven als Anne rolden de tranen over mijn wangen. Ik dacht: je krijgt eindelijk de plaats die je verdient, tussen je broers en zussen, bij ons, in ons gezin.”

Het gedenkplaatje voor Anne. © William Hoogteyling

Kunstenaar aan de slag

Na Anne werden bij het echtpaar Willemsen-Scheurwater, dat tegenover de begraafplaats in Dodewaard woont, nog drie kinderen geboren. ,,Sinds de registratie praat ik in veel gevallen over ‘onze vijf kinderen’, in plaats van ‘onze vier’”, aldus de moeder van het gezin, een geboren Leidse, die opgroeide in Opheusden en werkt als praktijkondersteuner bij een huisartsenpraktijk in Bennekom.

Met de bijschrijving in het trouwboekje werd ook het zaadje geplant voor een volgende stap. Het idee voor gedenkbomen werd geboren. De ondernemende Dodewaardse riep een stichting in het leven. Veel bedrijven en particulieren droegen het initiatief een warm hart toe en doneerden. Ook de gemeente Neder-Betuwe omarmde het plan en deed een duit in het zakje, waarna kunstenaar Jan van Zuilichem uit Opheusden aan de slag kon.

Corona zorgde voor het nodige oponthoud, maar kort geleden kregen de roestbruine gedenkbomen die hij maakte een prominent plekje op de drie gemeentelijke begraafplaatsen en op deze 5e november wordt de eerste ‘in gebruik genomen’.

Naam onuitwisbaar geschreven

,,Eindelijk mag Anne er zijn”, zegt haar moeder over het gebeuren dat duidelijk emoties bij haar oproept. ,,Haar naam is onuitwisbaar geschreven. Voor mij is het nu rond. Alles klopt. We hebben een plek waar we naartoe kunnen als we er behoefte aan hebben.”

Ze hoopt en verwacht dat in de komende tijd ook anderen gebruik zullen maken van de mogelijkheid om een gedenkblaadje met de naam van hun vroeg geborenen aan de boom te hangen. Op de site stichtingstillegeboortes.nl staat informatie.

Nog meer gedenkplekken

Naast de mogelijkheid om herinneringsplaatjes te plaatsen, kunnen vanaf nu ook embryo’s, foetussen of kindjes die voor de 24ste week van de zwangerschap dood geboren zijn, worden begraven. Aan de voet van de gedenkbomen zijn begraafplaatsen aangelegd, grasveldjes van enkele vierkante meters.

Ouders kunnen zelf kiezen of ze hun pasgeborenen in doeken gewikkeld, of in een kistje of mandje willen begraven. In het gazon wordt een kluit gras opgetild waaronder de kleine een rustplaats krijgt. Dan wordt het gras teruggelegd, waarna de begraafplek na een tijdje niet meer herkenbaar is. Het is niet de bedoeling dat een gedenkteken op de plek wordt gelegd.

Als het aan het vijfkoppige bestuur van de Stichting Stille Geboortes ligt, blijft het niet bij de drie herinneringsbomen en de foetushofjes die er nu liggen. Hun missie reikt verder. Ze willen op termijn in elke dorpskern in Neder-Betuwe een vergelijkbare gedenkplek realiseren.

© 2022 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden

Foto’s ingebruikname Gedenkbomen